Gmina Chełmża

ZALESIE - Małże na straży jakości wody

           Reakcja małży jest niezawodna. Zawsze wyczują występowanie szkodliwych i trujących substancji w wodzie. Dlatego od niedawna w Zalesiu w wodach jeziora chełmżyńskiego działa moduł małżowy, który kontroluje czystość tego akwenu. „ Dla nas mieszkańców jezioro chełmżyńskie jest jak skarb. Jeżeli jest ktoś, kto je chce chronić, to dla nas jest on mile widziany” – twierdzi Wójt Jacek Czarnecki. To tłumaczy obecność w Zalesiu toruńskiej spółki spin off Bionitec, która  dzięki w pełni  autonomicznemu rozwiązaniu dostarcza zupełnie nową jakość w tej branży. Młodzi naukowcy na zorganizowanym w Zalesiu spotkaniu zaprezentowali działanie modułu i przekonywali, że  technologia zastosowana przez ich firmę  jest unikatowa w skali światowej. Umożliwia to bezobsługowy monitoring i analizę danych w czasie rzeczywistym. Zamierzeniem w przyszłości tej firmy jest  stworzenie sieci biostacji monitorujących jeziora i rzeki w całym kraju. Udział w spotkaniu wzięli Wójt Jacek Czarnecki, przedstawiciel Toruńskiego Okręgu PZW Bartosz Kalikowski i pracownicy UG: Patryk Zabłocki i Katarzyna Orłowska.

           Małże to mięczaki  bardzo wrażliwe np. na azotany – dość powszechne zanieczyszczenie wody ze źródeł rolniczych, reagują na miedź, inne metale, wykazują bardzo dużą czułość na pestycydy i wiele innych substancji toksycznych. To rodzaj systemu wczesnego wykrywania, który prowadzi monitoring bez przerwy. Detekcja  substancji toksycznych trwa 24 godziny na dobę w Zalesiu i jest możliwa od listopada minionego roku. A to za sprawą umieszczonej tutaj w jeziorze przez toruński startup BIONITEC biostacji analizy wód.  

         Bionitec w swoich stacjach wykorzystuje małże Racicznice zmienną Dreissena polymorpha. Małże odfiltrowują pokarm, który składa się głównie z alg, bakterii, mikrobezkręgowców i materii organicznej unoszącej się w wodzie. Dzięki specyficznemu filtrowi małże pobierają zarówno cząstki organiczne jak i nieorganiczne. Możliwość rejestracji zmian w ruchach dwuczęściowej muszli małży pozwala na wykorzystanie ich jako biosensorów o wysokiej dokładności i niskiej wybiórczości, dzięki czemu są idealnymi organizmami do wykrywania zanieczyszczeń w środowisku (nawet w przypadku nowych substancji toksycznych reakcja małży będzie wykrywana). Precyzyjne pomiary rozwarcia muszli możliwe są poprzez zastosowanie układu magnes – hallotron. Mierzy on zmiany natężenia pola magnetycznego z dużą dokładnością i rozdzielczością w szerokim zakresie. W odróżnieniu od dostępnych na rynku systemów, które bazują na prostej analizie danych jedynie z 8 biosensorów, a system Bionitecu  jednocześnie rejestruje dane nawet z 60 czujników.

            System biostacji terenowej składa się z dwóch głównych elementów: stacji biomonitorującej, która wykorzystuje małże jako biosensory i sensory fizykochemiczne oraz zaawansowanego systemu komputerowego do analizy sygnałów. Sygnały analizowane są w chmurze w czasie rzeczywistym i w przypadku widocznej reakcji na zanieczyszczenie generowany jest alarm. Powiadomienia mogą być wysyłane do odpowiednich służb za pośrednictwem wiadomości SMS lub e-maila. System oferuje także dodatkowe widgety internetowe i wtyczki do prezentacji wyników biomonitoringu dla szerokiej grupy użytkowników na stronach internetowych lub w aplikacjach mobilnych. Zasilanie biostacji oparte jest o wykorzystanie ogniwa fotowoltaicznego. Stacja dzięki kotwicy umieszczona jest w jednym miejscu, a jej położenie sygnalizowane jest przez powierzchniową boję. Główne zalety zastosowanego w Zalesiu projektu to: Anatomiczny Biologiczny System Wczesnego Ostrzegania działający w czasie rzeczywistym przez co czas wykrycia substancji niebezpiecznej jest bardzo krótki, możliwość szybkiej reakcji na nieznane substancje (broń chemiczna),zwiększenie bezpieczeństwa użytkowników jednolitych części wód powierzchniowych, doskonałe narzędzie do ciągłego monitoringu wody.

K.Orłowska